Benutzer-Werkzeuge

Webseiten-Werkzeuge


schroeter_bartholomaeus

Dies ist eine alte Version des Dokuments!


Schröter, Bartholomaeus

„M. Bartholomaeus Schröterus Coswigius, Philo. Mathem. vnd Med. St. zu Heydelberg“; „[…] Philo-Mathem. vnd Medicus“ (Selbstbezeichnungen auf den Titelblättern, zit. 1607, 1619)
* ca. 1580 Coswig, † 1630 Zerbst
Kalender seit 1606, verfaßt bis mindestens 1625

Bartholomaeus Schröter wurde etwa 1580 in Coswig geboren. Das ungefähre Geburtsjahr wurde aus dem Jahr seiner Immatrikulation an der Universität Heidelberg geschlossen. Dort schrieb er sich zwischen dem 4. August und dem 3. September 1598 in die Matrikel ein (Toepke, 1884, Bd. 2, S. 194 „Bartholomaeus Sc[h]roterus, Cosuuigius Anhaltinus, gratis“). Er studierte Mathematik und Medizin und wurde am 31. Januar 1600 zum Magister der freien Künste ernannt (ebd., S. 471). In der Folgezeit disputierte er (andere Drucke, Titel 3, 5) und stand als Praeses selbst naturphilosophischen und medizinischen Disputationen vor (andere Drucke, Titel 1, 2, 4, 6, 7, 8, 9). Offenbar hielt er sich bis 1606 in Heidelberg auf, denn vom Juli 1606 stammt seine letzte Heidelberger Disputation und letztmalig erwähnte er auf dem Titelblatt des Kalenders für 1607, daß er Student in Heidelberg sei. Die Widmung des Kalenders für 1607 an Friedrich den Jüngern, Pfalzgraf bei Rhein und Herzog zu Bayern unterzeichnete er mit: „Geben in der Churf. Statt Heydelberg auß meinem Musaeo den 3. April. Anno 1606“ (Kalender für 1607, zweiter Teil, S. A3b).
Am 20. Juli 1605 disputierte der aus Zerbst stammende Johannes Cramer unter Schröters Vorsitz (anderer Druck, Titel 8). Vermutlich kam über diesen Respondenten ein Kontakt nach Zerbst zustande, denn am 25. Januar 1608 heiratetet er in Zerbst Margaretha Cramer, Tochter des Zerbster Bürgers Georg Cramer (vgl. Gelegenheitsschrift, 1608) und vermutlich eine Schwester des Respondenten Johannes Cramer. Die Gelegenheitsschrift von 1608 mit Glückwunschgedichten weist Schröter als „Linguae Sanctae & Mathematum Professoris in illustri Gymnasio Servestano“, also als Professor der Heiligen Sprache und der Mathematik am Gymnasium in Zerbst aus. Demnach lehrte er nicht erst ab 1610 am Zerbster Gymnasium (so Münnich, 1932, S. 23), sondern bereits mindestens seit 1607. Auch in den Titeleien der drei erhaltenen Disputationen am Zerbster Gymnasium wird er in dieser Weise bzw. als „Professor linguae s. ordinarius“ genannt (andere Drucke, Titel 10, 11, 12), er hatte also den Lehrstuhl für Hebraistik inne.
Im Jahre 1616 trieben die Nutritoren des Zerbster Gymnasiums dessen Umstrukturierung voran. Dabei verlor Schröter seine Professur, denn „[w]egen zu geringer Hörerzahl wurden die Professuren für Hebraistik, Jura und Medizin vorläufig abgeschafft“ und drei der acht Professoren entlassen (Castan, 1999, S. 111; Castan nennt aber keine Namen; vgl. Schmidt, 1830, S. 377: Schröter „wurde bei der Reduction der Zahl der Professoren 1617 entlassen“). Ob Schröter die 1619 wieder eingerichtete Hebraistik-Professur (Castan, 1999, S. 118) erneut bekam, ist nicht bekannt. Offenbar blieb Schröter in Zerbst wohnen, denn die Widmung im Kalender für 1619 an „Herrn Andreae Kniechio, Fürstlichem Anhaltischen geheymen Raht vnd Wolverordneten Cantzlern“ unterzeichnete er mit „M. Bartholomaeus Schröterus Cosvvigius, Philo-Mathem. vnd Medicus in der Fürstlichen Statt Zerbst wohnend“ (Kalender für 1619, zweiter Teil, S. A1b). Über sein Wirken als „Medicus“ in Zerbst ist bisher nichts bekannt. Schröter starb 1630 (Münnich, 1932, S. 23; vgl. Schmidt, 1830, S. 377).
Der Biographie von Bartholomaeus Schröter näher nachzugehen, wäre eine interessante Aufgabe, denn er war am Zerbster Gymnasium zu einer Zeit tätig, als unter dem neuen Rektor des Gymnasiums, Marcus Friedrich Wendelin (1584–1652, Rektor seit 7. Mai 1612), „eine reformierte Konfessionalisierung durchgeführt“ wurde (Castan, 1999, S. 107). Wendelin war vor seiner Berufung zum Rektor Student in Heidelberg, dem geistigen Zentrum des Calvinismus in Deutschland, wo er 1606 unter dem Praeses Schröter disputierte (anderer Druck, Titel 9). Schröters überlieferte Kalender könnten Aufschluß darüber geben, welche theologischen Positionen er vertrat.
Mitte des 17. Jahrhunderts gab es mit dem Arzt → Johannes Magirus noch einmal einen Kalendermacher, der zeitweise in Zerbst wirkte.

Titel:
(1) 1606–1621[?]: SchreibKalender, Format 4°.
(2) [?]–1625[?]: Schreibkalender, Format 8°.
Druck und Verlag:
(1), (2) Sigismund Latomus, Frankfurt am Main.
Nachweis:
Herbst, 2008a, S. 146. Ergänzend UB Wrocław, Handschriftenabteilung. VD17. CERL.
Online:
(2) 1625 [10.12.2015].
Andere Drucke:
(1) Theoremata Astronomica De Hypothesium Sphaericarum Sive Circulorum Doctrinâ Speciali, Quae Avspice Christo In Illustri et Pervetusta Heidelbergensi Academiâ Theophilo Madero Med. Et Philos. Doct. Simul Ac Physices Professore ordinario Decano Spectabili[,] M. Bartholomaeo Schrötero Coswigio Anhaldino Praeside[,] Johannes-Casimirus Gernandus Heidelbergensis Publicé discutienda proponit et pro virili defendet. Ad XXVIII. Diem Martii. In Aufitorio Philosophorum horis antemeridianis consuetis. Heidelberg 1601. ULB Halle, Heidelberg, Diss., 1584–1658 (6).
(2) Disputatio Physica De Facultate Sentiente Animae. Quam Cvm Deo In perantiqua & celeberrima Serenissimi Principis, Frid. IV. Electoris Palat Academiâ […] Praeside […] Dn. M. Bartholomaeo Schrötero Coswigio Anhaltino Philo-Mathem. Publicè discutiendam proponit, & pro virili defendet in Philosophorum Auditorio, Horis solitis […] Ioannes Textor Haigera Nassovius. Heidelberg [ca. 1601 bis 1606]. BFS Halle, 54 K 2 (26).
(3) Disquisitio Medica De Paralysi Seu Resolutiones Membrorum Corporis Humani. Quam Juvante Christo Archiatro Sub Praesidio Clariss. Dn. Luberti Esthii D. & Professoris Med. ordinarij in Academia Palatina Praeceptoris sui omni observantiâ colendi: Proponit et defendere conabitur M. Bartholomaeus Schröterus Coswigius Anhaltinus Horis locoque consuetis. Ad diem 12. Mai. Heidelberg 1604. HAAB Weimar, 35, 3:30(79) und 35, 3: 96(19). SBPK Berlin, 23 in:@Ja 86.
(4) Theses Ethicae De Temperantia, Qvas D. O. M. A. Spectabili Decano Dn. Simone Stenio Eloquentiae Et Poetices Ordinario, Et Historiae universalis extraordinario Professore publico, Praeside Dn. Bartholomaeo Schrotero Coswigio Anhaltino P. M. In pervetustâ Palatinâ ad Nicrum Academiâ Publico ingenii exercendi gratiâ examini subjicit Georgius Buczinsky Polonus Ad diem [ ] Junii Horis locoque consuetis. Heidelberg 1604. BFS Halle, 54 K 2 (22).
(5) Ecphrasis Theorematica Theorica De Ophthalmia; Qvam Summo Apolline annuente In illustri ac peruetusta Palatina Heidelbergensi Academia Discutiendam proponit Iohannes Iodocvs Lvcivs Heidelbergensis, Philosophiae & Medicinae Doctor. Respondente M. Bartholomaeo Schrötero Coswigio Anhaltino. Ad diem 7. Iulij. Horis locoque consuetis. Heidelberg 1604. HAAB Weimar, 35, 3:30(71) und 35, 3: 96(40).
(6) Discursus Synopticus De Speciebus seu Formis Ratiocinandi Quem Cum adjunctâ Decuria Problematum Physicorum. D. O. M. A. Abrahamvs Sienivta L. B. In Lachowce, & Rudno, &c. Polonus. Decano Spectabili Dn. Simone Petisco, Med. Doct. & Mathemat. Professore Ord.[,] Praeside M. Bartholomaeo Schrötero Coswig. Anhaltino Philomath. Publico Academiae Palatinae examini offert. Ad diem XVII. Augusti Anni MDCV. Horis locoque consuetis. Heidelberg 1605. SBPK Berlin, 19 in:@Nl 2.
(7) Theses Ethicae De Liberalitate. Quas D. O. M. A. Spectabili Decano Dn. Simone Petisco, Medicinae Doctore, Ac Mathematices professore ordinario: Praeside Dn. M. Bartholomaeo Schrotero, Cosvvigio, Anhaltino, Philomathem. In Inclytâ ac pervetustâ Academiâ Heidelbergensis publicè discutiendas proponit, et ingenii modulo defendere conabitur Georgius Ziglerus, Eppingensis, Palatinus; Horis consuetis, in auditorio Philosophorum, ad 13. diem Aprilis. Heidelberg [ca. 1605]. SBPK Berlin, 16 in:@Np 1.
(8) Theses Physicae De Sensibvs Exterioribvs Qvas D. O. M. A. Svb Decanatv Spectabilis Clarissimique Viri, Dn. Simonis Petisci, Medicinae & Philosophiae Doctoris, ac Mathematum Professoris ordinarij; Et Praesidio Humanißimi ac Doctißimi viri, Dn. M. Bartholomaei Schröteri, Coswigii Anhaltini, Philo-Mathem. In Celeberrimâ et Antiquißimâ Haidelbergensium Academiâ, Ingenii exercendi gratiâ, Philosophiae Studiosis examinandas publicè proponit, & pro virili defendere conabitur, Joannes Cramerus Servestanus, Anhaltinus. Ad diem XX. Mensis Julii Horis matutinis consvetis, in publico Philosophorum Brabeuterio. […]. Heidelberg 1605. BFS Halle, 54 K 2 (9).
(9) Theses Metaphysicae De Ente: eiusque Principiis et Passionibus In Genere: Qvas Deo Dvce Sub Decanatu Viri spectatißimi et clarißimi Dn. Aemilii Porti: F. P. C. F. Graece linguae Professoris celeberrimi: Et Praesio Humanißimi et doctißimi Viri, Dn. Bartholomaei Schröteri Coswigij, Anhaltini, Philo-Mathem: In celeberrimâ et vetustissimâ Heidelbergensi Academiâ, libero Philosophantium judicio discutiendas proponit, et defendet Marcus Fridericus Wendelinus Sancthusianus Palat. Illustris Sap. domus alumnus: Theol. & Philosoph. Studiosus. Ad diem [ ] Iul: Horis locoque solitis. Heidelberg 1606. SUB Göttingen, DISS MED COLL MAX 55 (65). Online [11.12.2015].
(10) Disputatio Physica De Coelo In Genere Quam Auspicio sacrosanctae Triados in Illustri Gymnasio Servestano Praeside Viro Clarissimo atque Humanissimo Dn. M. Bartholomaeo Schrötero Ejusdem Gymnasii Professore sanctae linguae & Mathematum, nec non Praeceptore privato Illustris. P. P. Anhald. Stipendiatorum, Sobriis philosophantium jvdiciis et censuris ventilandam proponit. Johannes Streso Serv. Anh. auctor & respondens. Hora 8. ad diem 5. Februarii Anno 1612. Zerbst 1612. ULB Halle, Zerbst, Diss., 1612–1716 (1).
(11) Tetrades Novem Propositionvm Philosophicarum Cum Adjunctis Rationibus, Quas Annuente Triade Sancta In Monade Benedictâ, Praeses M. Bartholomaeus Schröterus Cisvvigius, Philo-mathem. in illustri Soraborum Gymnasio Professor linguae s. ordinarius. Respondente Abrahamo Theopoldo Servestano Ad placidam et candidam Dissertationem Philomusis proponit. Ad d. III. Non. Septembris. […]. Zerbst 1612. ULB Halle, Zerbst, Diss., 1612–1716 (2).
(12) Disputatio Logica. De Constitutione Et Natvra Logicae. Quam Sacrosanctâ Trinitate annuenete In illustri Soraborum Gymnasio sub praesidio viri Clarißimi et Doctißimi Dn. M. Bartholomaei Schröteri Linguae S. Professoris ordinarij ibidem. Publicè discutiendam proponit ad diem 3. Iunij Ernestus Stelbogen Desav. Anhalt: SS. LL. Stud. Zerbst 1614. ULB Halle, Zerbst, Diss., 1612–1716 (4).
Literatur:
(Gelegenheitsschrift, 1608) Evphemiae In Honorem Et Festivitatem Conivgii Clarissimi Et Doctissimi Viri, Dn. M. Bartholomaei Schroteri, Linguae Sanctae & Mathematum Professoris in illustri Gymnasio Servestano dignissimi, Sponsi. Et Selectissimae Honestissimae Virginis, Margarethae, Viri Honesti Georgii Crameri Civis Servestani, filiae charissimae, Sponsae. Scriptae A Collegis, amicis & Discipulis amoris & observantiae ergò Celebrati Die XXV. Ianvarii Anni A Partv Virgineo M DC VIII. Zerbst 1608. ULB Halle, Nv 1996 (105). Online [11.12.2015].

Erstellt: 11.12.2015

schroeter_bartholomaeus.1450798216.txt.gz · Zuletzt geändert: 2015/12/22 16:30 von klaus-dieter herbst